در بازار آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی ایران چه می گذرد؟

کلید واژه: بازار؛ آفتابگردان؛ کدوی؛ اصلاح شده؛ آجیلی؛

توجه؛ با توجه به این که در این مقاله بحث بر روی بازار است، لذا به جای کلمه علمی هیبرید از واژه فارسی اصلاح شده استفاده خواهد شد.

مقدمه

بازار آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی یکی از بازارهای رونق گرفته ولی با مشکلات حل نشده فراوان در سالهای اخیر(1400-1403) است.

ایران در منطقه استراتژیک تجاری خاورمیانه قرار گرفته است، بنابراین امکان تجارت نزدیک با اروپا و آسیا فراهم است.

واردات بی رویه و بی حساب کالاهای چینی (آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی) در سالهای گذشته باعث ایجاد بازار رقابت فروش محصول آفتابگردان و کدوی آجیلی ایرانی و چینی شده است.

از ابتدای دهه نود شمسی (1390) تقریبا بازار خشکبار و تخم آفتابگردان و کدوی آجیلی ایرانی حالت رکود و بی رونقی به خود گرفته بود.

مورد بی مهری قرار گرفتن بازار تولیدات داخلی آفتابگردان و کدوی آجیلی باعث ناامید شدن کشاورزان و تولیدکنندگان و بازاری های منطقه شده بود.

بازار بی رمق و ناهموار آفتابگردان های محلی (داخلی) و در مقابل بازار گرم اجناس اصلاح شده چینی باعث به فکر افتادن بازاری های خلاق و کشاورزان پیشرو شد.

برای حل این مشکل اساسی از ابتدای سال ۱۳۹۶ تفکر تحول دادن تولیدات داخلی به سمت ارقام اصلاح شده با راندمان بالا، شکل گرفت.

البته لازم به ذکر است که ابتدای تحولات گفته شده و اولین قدم ها از بازار خشکبار شهرستان خوی بزرگترین بازار آفتابگردان و کدوی آجیلی ایران، شکل گرفت.

جهت حل این مشکلات، بذر ارقام اصلاح شده و هیبرید آجیلی برای اولین بار از کشور ترکیه توسط بازرگانان بازار خشکبار شهرستان خوی وارد ایران شد.

هدف از این مقاله

بیان مشکلات بازار آفتابگردان و کدوی آجیلی ایران و پرداختن به مشکلات کشاورزان،

معرفی روند کاهنده مشکلات ترویج دهندگان و فروشندگان بذر،

ارائه راهکارها در جهت کاهش مشکلات بازار و کشاورزی منطقه است.

مشکلات کشاورزان

اولین و مهمترین مشکل کشاورزان همیشه قیمت فروش محصولات کشاورزی است.

با وجود تولید آفتابگردان آجیلی در کشورمان به اندازه کافی و به ترتیب اولویت در استانهای آذربایجان غربی و شرقی، کرمانشاه، گرگان، فارس، اردبیل، قزوین، خوزستان، بوشهر و کرمان…باز هم افرادی اسرار به وارد کردن محصول آفتابگردان آجیلی از چین را دارند.

کشور چین با تمام گستردگی خود و علاقه داشتن به رقابت و ستیزه جو بودن در امر تجارت، سال به سال بر کیفیت محصولات خود افزوده و از قیمتشان می کاهد.

کشاورزان کشورمان با وجود افزایش هر ساله قیمت نهاده های کشاورزی و مخارج کاشت تا برداشت، مجبور به رقابت با قیمت های اجناس وارداتی هستند.

بازار خشکبار آفتابگردان و کدوی آجیلی ایران از این امر مستثنی نیست و هر ساله کشاورزان باید شاهد کاهش درآمد خود و افت کیفیت زندگی خودشان باشند.

عدم در دسترس بودن نهاده با کیفیت و افزایش قیمت کود و سموم کشاورزی در سالهای گذشته با وجود ثابت بودن قیمت محصول تخم آفتابگردان و کدوی آجیلی، از مشکلات دیگر کشاورزان منطقه است. در موارد زیر به صورت ردیفی به مشکلات کشاورزان اشاره می شود.

کاهش سطح آبهای زیر زمینی و افزایش عمق چاه ها، کمبود آبهای جاری و کاهش میزان بارندگی نسبت به سالهای گذشته

عدم حمایت از تولید آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی

بیمه نکردن زمینهای کشت آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی به دلایل نامعلوم و وارد شدن خسارت به تولید منطقه

عدم توجه کافی اتحادیه و مسئولین به برداشت صحیح و انبارداری و کیفیت بسته بندی و دانه بندی آفتابگردان و کدوی آجیلی

فراهم نبودن امکان صادرات دانه آفتابگردان و کدوی آجیلی به کشورهای دیگر به دلیل عدم توجه به این بخش

توجه: کوتاه بودن توضیح مشکلات کشاورزان دلیل کم بودن مشکلات آنها در این مقاله نیست.

مشکلات بازاری ها

مهمترین و اصلی ترین مشکل امروز بازاری های بخش خشکبار (آفتابگردان و کدوی آجیلی) واردات بی رویه از چین و اشباع کردن بازار از اجناس خارجی اصلاح شده است.

زمانی که یک کشتی در بندر لنگر انداخت از فردای آن روز بازار تولیدات داخلی مانند قبرستانی آرام و بی هیاهو خواهد بود.

کارگاه ها و کارخانه ها تعطیل و خبری از صدای چرخ گاری های باربری در بازار نیست.

۳۰۰ عدد مغازه به همراه ۷۰ عدد کارگاه و قریب سه هزار نفر در شهرستان ۴۵۰ هزار نفری خوی از فردا قرار است با کسادی بازار و رکود برای چندین ماه متوالی دست و پنجه نرم کنند.

اهداف توسعه جمعیتی و تمرکز زدایی از پایتخت و جلوگیری از مهاجرت از روستاها، با واردات بی رویه تخم آفتابگردان و کدوی آجیلی از چین همگی به پوچی گراییده و شبیه توهمی بیش نیست.

عدم نقدینگی مشکل بزرگ بازار خشکبار

عدم وجود نقدینگی و تحویل بار نسیه در بازار آفتابگردان و کدوی آجیلی، بدون گرفتن سند و یا مدارک خاصی از خریداران که باعث تلفات و هدر رفت مالی بسیار بالایی در سالهای گذشته شده است.

هر ساله بازاری ها شاهد خارج شدن سرمایه های بدون بازگشت از بازار و ورشکستگی و از بین رفتن و به هم گسیختگی های اقتصادی خانوار هستند.

البته واردات اقلام مشابه خارجی آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی یکی از دلایل دامن زننده بر کاهش وضعیت نقدینگی بازار است.

از دیگر عوامل این موضوع تولید بی رویه و عدم کنترل میزان تولید و توازن نداشتن عرضه و تقاضا است.

متعادل نبودن عرضه و تقاضا و عدم تنظیم بازار، باعث روانه شدن سیل تولیدات کشاورزی آفتابگردان و کدوی اصلاح شده آجیلی با مقدار خیلی بالا بدون تقاضای بازار، باعث رکود و کاهش شدید قیمتها و باعث به گوش رسیدن اعتراض کشاورزان متضرر است.

مشکلات بذر هیبرید آفتابگردان و کدوی آجیلی

یکی از بزرگترین مشکلات بازار و کشاورزان منطقه تامین بذر آفتابگردان و کدو آجیلی هیبرید یا اصلاح شده است.

به دلیل به دست گرفته شدن بازار توسط ارقام اصلاح شده، دیگر ارقام قدیمی و بومی هم از بابت کمیت تولید و هم از بابت کیفیت قابل مقایسه با ارقام اصلاح شده نیست.

تامین بذر ارقام اصلاح شده آفتابگردان و کدوی آجیلی هم توسط کشاورزان از خود زمین کاشته شده به دلیل هیبرید بودن ارقام امکان پذیر نیست.

بنابراین کشاورزان لزوما باید هر ساله جهت کاشت ارقام اصلاح شده آفتابگردان و کدو آجیلی بذر تهیه بکنند.

در این میان فرصت برای افراد سود جو و فرصت طلب پیش آمده است که با دست کاری بذرها گاها نظم تولید منطقه را برهم زده و باعث خسارت شدید به کشاورزان و بازار آفتابگردان و کدو وارد می کنند.

راهکار

تحقیق و جستجوی کشاورزان قبل از انتخاب ارقام و بذر مورد نظر

مشاوره قبل از کاشت و قبل از خرید بذر با افراد با تجربه و معتبر بازار فروش بذر

اعتماد نکردن به هر شخص فروشنده و افراد دوره گرد و سرپایی

انجام دادن تست جوانه زنی بذر توسط خود کشاورزان قبل از کاشت

سپردن کار بذرهای هیبرید را به افراد متخصص و با تجربه

توجه: ممکن است که افراد بسیار معتبر بازار شروع به فروش بذر آفتابگردان و کدوی اصلاح شده بکنند، ولی به دلیل عدم تخصص و نداشتن علم کافی در این کار به مشکل برخورد بکنند، بنابراین تنها اعتبار فروشنده برای فروش بذور اصلاح شده کافی نبوده و وجود تخصص و تجربه کافی در شناخت بذور هم لازم است.

عدم اهمیت دادن به بسته بندی و دانه بندی

چند سالی است که محصول آفتابگردان و کدوی آجیلی خارجی و وارداتی با دانه بندی خوب با بسته بندی های لوکس و شیک بازار رقابت را از تولیدات داخلی ربوده است.

تولیدات داخلی و مخصوصا محصول آفتابگردان و کدوی آجیلی که مستقیم از کشاورزان به دست بازاریان می رسد، به دلیل امکانات کم کشاورزان دارای بسته بندی و دانه بندی خوب نیست.

خریداران و اصناف و تجار هم به دلیل دادن قیمت رقابتی برای فروش محصولات خود در شهرستان مجبور به کاهش هزینه های بسته بندی و دانه بندی هستند.

لذا هیچ بخش مدیریت کیفیتی برای کنترل کیفیت محصولات و تولیدات بازار آفتابگردان و کدو آجیلی باقی نمی ماند.

پس اگر کسی کاری به کار کسی نداشته باشد مسلم است که هیچ کیفیتی هم خود به خود خلق نخواهد شد.

راهکار

ایجاد بخش کنترل کیفیت بسته بندی و دانه بندی در واحد اتحادیه بازار آفتابگردان و کدوی اصلاح شده شهرستان جهت ارائه الگوهای بسته بندی و دانه بندی جهت رسیدن به کیفیت بالاتر و قابل رقابت با محصول های وارداتی و کسب نتایج بهتر در واحد شهری.

نویسنده: سعید موسی نژاد(کارشناس ارشد زراعت) و فعال بازار خشکبار شهرستان خوی

توجه: کوتاه بودن مقاله نشان دهنده پایان یافتن مشکلات کشاورزان و بازار نیست. در آینده با ویرایش این مقاله به نکات دیگری هم اشاره خواهد شد.

جهت راهنمایی و مشاوره قبل از خرید بذر آفتابگردان و کدوی اصلاح شده و کاشت با کلیک بر روی کلمه مشاوره وارد بخش ارتباط با ما شوید.